Тил – халқнинг, миллатнинг ғурури, руҳидир. У аввало, ўзликни англаш демакдир. Тафаккурнинг ифодаси, авлодлар ўртасидаги руҳий-маънавий боғлиқлик учун муҳим кўприкдир. Тилнинг сақланиши халқ тараққиёти ва келажагини белгилайди.
1989 йил 21 октябрда 1989 йил 21 октябрда Ўзбекистон Республикасининг «Давлат тили ҳақида»ги қонуни қабул қилинди. Айтиш керакки, бу мамлакатимиз мустақиллиги сари қўйилган дастлабки дадил қадам бўлди. Ўтган давр мобайнида ўзбек тилининг давлат тили сифатидаги нуфузи ва мавқеи тубдан ошди.
Мустақилликка эришганимиздан кейин она тилимизнинг ривожи учун бир қанча қарор ва дастурларни ишлаб чиқилди. Жумладан, 1990 йили Вазирлар Маҳкамасининг “Давлат тили тўғрисида”ги қонунни амалга ошириш давлат дастури тўғрисида”ги қарори, 1993 йилда “Лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосини жорий этиш тўғрисида”ги қонун, 1995 йили “Давлат тили ҳақида”ги қонуннинг янги таҳрири, 1996 йили ушбу қонунни амалга оширишга қаратилган давлат дастурига тегишли ўзгартиришлар киритиш ҳақида Вазирлар Маҳкамасининг қарори қабул қилинди.
2016 йил 13 майда Президент фармонига асосан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети ташкил этилди. Янги университет ўзбек халқининг давлат тили соҳасида етук мутахассислар етиштириб чиқаришда муҳим қадам бўлди.
Тарихимизга назар ташласак ҳар йили давлат тили қабул қилинган кун кўтаринки руҳда нишонланиб келинади. Давлатимиз раҳбари ўзбек тилига давлат тили мақоми берилганининг 30 йиллиги тантаналарида сўзлаган нутқида: “Туркий тилларнинг катта оиласига мансуб бўлган ўзбек тилининг тарихи халқимизнинг кўп асрлик кечмиши, унинг орзу-интилишлари, дарду армонлари, зафарлари ва ғалабалари билан чамбарчас боғлиқдир”, дея таъкидлаган эди.
2019 йил 21 октябрь куни қабул қилинган “Ўзбек тилининг давлат тили сифатидаги нуфузи ва мавқеини тубдан ошириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармонда ўзбек тилига давлат тили мақоми берилган кун — 21 октябрь санасини “Ўзбек тили байрами куни” сифатида нишонлаш ҳамда Давлат тилини ривожлантириш департаменти ташкил этиш борасида берган топшириқлари тарихий воқеадир.
Эндиликда бу кун Мустақиллик байрами ва бошқа миллий байрамларимиз каби қонуний байрамимизга айланди. Ўзбекистоннинг барча ҳудудларида унинг кенг кўламда, тантанали нишонланиши қатъий белгилаб қўйилди. Бу халқимизни янада руҳлантириб, ғурурлантирди десак муболаға бўлмайди.
Ўзбек тили сиёсий-ҳуқуқий, ижтимоий-иқтисодий, маънавий-маърифий жабҳаларда фаол қўлланиб, халқаро минбарларда баралла янграмоқда. Хорижий мамлакатларда тилимизга эътибор ва ҳурмат янада ошмоқда. Буни биз яқиндагина Презинтимиз Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 75-сессиясида ўзбек тилида чиқиш қилгани улкан тарихий воқеа ўлароқ, ҳар биримизда фахр-ифтихор туйғусини уйғотди.
Яна бир қувончли воқеа 1 октябрь куни Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Нью-Йоркдаги қароргоҳида Хотин-қизлар статуси бўйича тўртинчи бутунжаҳон конференциясининг 25 йиллигига бағишланган
(Пекин+25) глобал саммитида Олий Мажлис Сенати раиси, Гендер тенгликни таъминлаш масалалари бўйича комиссия раиси Танзила Норбоева иштирок этиб, ўзбек тилида нутқ сўзлади. Бу каби сиёсий жараёнлардан кўришимиз мумкинки ўзбек тили халқаро майдонларда баралла янграмоқда.
Тил халқни бирлаштиради, ўқитади, тарбиялайди, урф-одат, аньаналарини сақлайди. Шундай экан, она тилимизнинг халқаро миқёсдаги обрў-эътиборини юксалтиришда, уни миллий ва умумбашарий тушунчалар асосида тараққий этган тиллар сафига қўшишда ҳар биримиз тилимизга чуқур ҳурмат билан ёндашимиз керак.
Фахриддин Элмуродов,
ЎзХДП Марказий Кенгаши Бош консультанти.